دکتر #یاسر_میردامادی در یادداشتی با عنوان «کودک را فقط اخلاقی بار بیاور و یک اسطوره دیگر» [1] گفته‌اند: سرپرست کودک حق دارد «#ارزش_مذهبی» خودش را به #کودک آموزش دهد؛ حتی اگر این ارزش از دید دیگران «#خرافه» باشد، اما مشروط به اینکه قواعد عینی #حقوق_بشررا نقض نکند و آموزش او از طریق #تفکر_نقادانهو #سنجش_گرانه_اندیشی صورت بپذیرد. آن را بخوانید؛ آن‌گاه درباره ملاحظات زیر درنگ کنید!
1. بخش نخست یادداشت به #مغالطه «کُنه و وجه» دچار است؛ زیرا مرزی میان دین (#Religion) و تدیّن / #دین_داری (#Religiosity) نمی‌کشد، بلکه با مثال‌های دین‌داری، به داوری ناظر به دین می‌پردازد.#مناسک_دینی بخش رویین دین و پاره‌ای از دین‌داری‌اند نه خود دین؛
2. خلطی میان مفهوم #خداباوری (Theism) و خداگرایی (Divinity) در آن هست؛ یعنی کودکان در وضع طبیعی از «#معرفت_عقلانی» (Belief) برخوردار نیستند، بلکه درباره غایت‌مندی جهان «#معرفت_شهودی» (Intuitive) دارند؛ همان#فطرت در حدیث منسوب به پیامبر اسلام که «هر فرزندی هم‌زاد فطرت است، اما پدر و مادر او را یهودی و نصرانی می‌گردانند». خلطی معنایی نیز میان «آموزش» و «پرورش» در نوشتار دیده می‌شود؛
3. بحث «تربیت خنثی» نیز به مغالطه ابهام دچار است؛ زیرا به دو روی‌کرد «تحلیلی» و «تبیینی» در این زمینه اشاره نمی‌کند. این ابهام در نقد تربیت بی‌طرفانه هم هست؛ زیرا پیروان «#تربیت_ارزشی» از سه نظریه تربیتی مبتنی بر «#تلقین» (inculcation) یا «#استدلال_اخلاقی» (Moral reasoning) یا «#یادگیری_فعال» (Action Learning) پیروی می‌کنند که باز مقصود نویسنده در این زمینه روشن نیست؛
4. بحث درباره پیوند #دین_و_اخلاق به مغالطه بی‌ربطی (Non Sequitur) دچار است؛ زیرا وام‌داری اخلاق به دین، مقدمه‌ای در حوزه نظری#فلسفه_اخلاق است که با استنتاج مدعا از آن در حوزه عملی #تعلیم_و_تربیت مرتبط نیست؛
5. این ادعا که پدر و مادر از حق انتقال ارزش‌های خود به فرزندان برخوردارند، پیش‌فرضی است که نویسنده آن را به شکل مشروط توجیه می‌کند، اما از مشروعیت این حق سخن نمی‌گوید.
باری، این مجمَل را مفصَل و مشروح در پایگاه «@dinonline» منتشر کرده‌ام (این‌جا)، اما چکیده دیدگاهم را در این‌باره این‌جا می‌آورم:
الف) کارکردگرایی در #مناسک_دینی (ر.ک:#اعتیاد_آیینی)، به رشد #عقلانیت_عملی متربی می‌انجامد؛
ب) #پرسش_گری در عقاید دینی (ر.ک:#رویش_ابک»، به رشد #عقلانیت_نظری متربی می‌انجامد؛ یعنی «آموزش منفعل = یادگیری فعال».
پانوشت
1. in @yaser.mirdamadi
این تارنما را در اینستاگرام دنبال کنید!
#الهیات_برای_کودکان
#انفعال_تعلیمی
